Kiracı Tarafından Finansal Kiralamaya Konu Olan Varlığa İlişkin Sözleşmenin Yapılması ve Kiralanması

 

VUK'a göre: VUK mükerrer 290. maddesinde kiracı tarafından finansal kiralama sözleşmesine göre yapılan kira ödemeleri, borç anapara ödemesi ve faiz gideri olarak ayrıştırılması gerektiği belirtilmiştir. Ayrıştırma işlemi, her bir dönem sonunda kalan borç tutarına sabit bir dönemsel faiz oranı uygulanmasını sağlayacak şekilde yapılacaktır. Bu esnada finansal kiralama konusu varlığı kullanacak olan işletmelerin borçlanma maliyetleri ve ana para ödemelerini hangi hesaplarda izleyecekleri 11 numaralı MSUGT de açıklanmıştır. (31.07.2003 tarih ve 25185 sayılı Resmî Gazete)

 

 

 TMS 17’ye göre:

 

VUK'a göre: 260 Haklar Hesabında izlenen varlık TMS'ye göre 253 Tesis Makine ve Cihazlar hesabında izlenmiştir. Varlığın tüm haklarının kiracıya devredilmesini dikkate alan VUK bundan dolayı 260 Haklar Hesabını kullanmaktadır. Ayrıca alternatif muhasebe kaydı ise aşağıdaki gibi uygulanabilir:

 

 

Aylık kira ana para ve borç ödemesi:

 

VUK'a göre: Kira ödeme süreleri, kiracının isteğine bağlı olarak değişmektedir. Ödediği faiz sonuç hesaplarında izlenirken KDV ise indirim konusu olacaktır.

 

 

 

TMS 17 ye göre:

 

VUK'a göre benzerlik gösteren muhasebe kaydı 329/429 Diğer Ticari Borçlar hesabı kullanılması durumunda aşağıdaki gibi yapılmalıdır. Bu hususta kesin bir ayrım olmamasına rağmen özün önceliğine uygun olabilmesi için yapılacak muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

 

 

Yıl sonunda yapılacak işlemler:

 

 

VUK'a göre: Varlıkla ilgili amortisman, yeniden değerleme – enflasyon düzeltmesi hakkı kiracıya aittir. Amortisman süresi ve oranı kira sözleşmesi süresine göre değil varlığın faydalı ömür çerçevesinde belirlenecektir. Konu ile ilgili olarak 4842 sayılı Kanun’un 25. Maddesiyle eklenen geçici maddede kiracı tarafından aktifleştirilen finansal kiralamaya konu iktisadi kıymeti kullanma hakkı VUK mükerrer 298 maddesi ve üçüncü kitabının üçüncü kısmının birinci bölümünde kiralama konusu iktisadi kıymet için belirlenmiş esaslar çerçevesinde kiracı tarafından amortismana ve yeniden değerlemeye tabi tutulacaktır. Ancak, 5024 sayılı kanun ile enflasyon düzeltmesi yürürlüğe girdiğinden yeniden değerleme müessesi ortadan kalkmıştır.

 

  

 

Enflasyon düzeltme hesabı bazı uygulamalarda kullanılmayabilir. Eğer varlık yıllık enflasyon oranından önemsenmeyecek değerde etkileniyorsa 698 Enflasyon Düzeltme Hesabı kullanılmayabilir.

 

 

TMS’ye göre: Kiracı dönem sonun dönemsellik kavramını izlemek için gereken devri yapıp, yıl sonu amortisman işlemlerini de aşağıdaki gibi izleyecektir.

 

   

 

268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı VUK'a göre uygulamalarda kullanılsa da TMS içinde kullanılabilir ya da alternatif olarak 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı da kullanılabilir.

 

Kira süresinin sonunda varlığın devir alınması:

 

VUK'a göre: Finansal kiralama, VUK çerçevesinde yapılan sözleşmede belirtilen bedel üzerinden kiracı varlığı devir alacaktır. Bu işlemi ise aşağıdaki kayıtlarda izlenecektir:

 

 

 

   

 

Sözleşmeye konu olan varlığın TMS'ye göre 260 Haklar Hesabında izlenilmemesinden dolayı 253 Tesis Makine ve Cihazlar Hesabı kullanılacaktır. (Varlığın Tesis Makine ya da Cihaz olduğu ön görülmüştür.)