Kiracı Tarafından Finansal Kiralamaya Konu Olan Varlığa İlişkin Sözleşmenin
Yapılması ve Kiralanması
Â
VUK'a göre: VUK mükerrer 290. maddesinde kiracı tarafından finansal kiralama
sözleşmesine göre yapılan kira ödemeleri, borç anapara ödemesi ve faiz gideri
olarak ayrıştırılması gerektiği belirtilmiştir. Ayrıştırma işlemi, her bir
dönem sonunda kalan borç tutarına sabit bir dönemsel faiz oranı uygulanmasını
sağlayacak şekilde yapılacaktır. Bu esnada finansal kiralama konusu varlığı
kullanacak olan işletmelerin borçlanma maliyetleri ve ana para ödemelerini
hangi hesaplarda izleyecekleri 11 numaralı MSUGT de açıklanmıştır. (31.07.2003 tarih
ve 25185 sayılı Resmî Gazete)
Â
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
260 Haklar Hs. |
XXX |
 |
302 Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri |
XXX |
 |
402 Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri |
 XXX |
 |
301 Finansal Kiralama Ä°ÅŸlemlerinden
Doğan Borçlar |
 |
XXX |
401 Finansal Kiralama Ä°ÅŸlemlerinden
Doğan Borçlar |
 |
 XXX |
Finansal kiralama konusu varlığın teslim
alınması |
Â
 TMS 17’ye göre:
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
253 Tesis Makine ve Cihazlar Hs. |
 XXX |
 |
302 Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri |
 XXX |
 |
402 Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri |
 XXX |
 |
301 Finansal Kiralama Ä°ÅŸlemlerinden
Doğan Borçlar |
 |
 XXX |
401 Finansal Kiralama Ä°ÅŸlemlerinden
Doğan Borçlar |
 |
 XXX |
Varlığın alınması |
VUK'a göre: 260 Haklar Hesabında izlenen
varlık TMS'ye göre 253 Tesis Makine ve Cihazlar hesabında izlenmiştir. Varlığın
tüm haklarının kiracıya devredilmesini dikkate alan VUK bundan dolayı 260
Haklar Hesabını kullanmaktadır. Ayrıca alternatif muhasebe kaydı ise aşağıdaki
gibi uygulanabilir:
Â
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
253 Tesis Makine ve Cihazlar Hs. |
 XXX |
 |
329 Diğer Ticari Borçlar Hs. |
 XXX |
 |
429 Diğer Ticari Borçlar Hs. |
 XXX |
 |
329 Diğer Ticari Borçlar Hs. |
 |
XXX |
429 Diğer Ticari Borçlar Hs. |
 |
 XXX |
Varlığın alınması |
Â
Aylık kira ana para ve borç ödemesi:
Â
VUK'a göre: Kira ödeme süreleri, kiracının isteğine bağlı olarak değişmektedir. Ödediği
faiz sonuç hesaplarında izlenirken KDV ise indirim konusu olacaktır.
Â
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
301 Finansal Kiralama İşlemlerinden Doğan Borçlar Hs. |
 XXX |
 |
780 Finansman Giderleri Hs. |
 XXX |
 |
191 Ä°ndirilecek Kdv. Hs. |
 XXX |
 |
102 Bankalar Hs. |
 |
XXX |
302 ErtelenmiÅŸ Finansal Kiralama
Borçlanma Maliyetleri |
 |
 XXX |
Fatura karşılığı |
Â
TMS 17 ye göre:
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
301 Finansal Kiralama İşlemlerinden Doğan Borçlar Hs. |
 XXX |
 |
191 Ä°ndirilecek Kdv. Hs. |
 XXX |
 |
780 Finansman Giderleri Hs. |
 XXX |
 |
102 Bankalar Hs. |
 |
XXX |
302 ErtelenmiÅŸ Finansal Kiralama
Borçlanma Maliyetleri |
 |
 XXX |
Taksitin ödenmesi |
Â
VUK'a göre benzerlik gösteren muhasebe kaydı 329/429 Diğer Ticari Borçlar
hesabı kullanılması durumunda aşağıdaki gibi yapılmalıdır. Bu hususta kesin bir
ayrım olmamasına rağmen özün önceliğine uygun olabilmesi için yapılacak
muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.
Â
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
329 Diğer Ticari Borçlar Hs. |
XXX |
 |
191 Ä°ndirilecek Kdv. Hs. |
 XXX |
 |
780 Finansman Giderleri Hs. |
 XXX |
 |
102 Bankalar Hs. |
 |
XXX |
Taksitin ödenmesi |
Â
Yıl sonunda yapılacak işlemler:
Â
Â
VUK'a göre: Varlıkla ilgili amortisman, yeniden değerleme – enflasyon düzeltmesi hakkı
kiracıya aittir. Amortisman süresi ve oranı kira sözleşmesi süresine göre değil
varlığın faydalı ömür çerçevesinde belirlenecektir. Konu ile ilgili olarak 4842
sayılı Kanun’un 25. Maddesiyle eklenen geçici maddede kiracı tarafından
aktifleştirilen finansal kiralamaya konu iktisadi kıymeti kullanma hakkı VUK
mükerrer 298 maddesi ve üçüncü kitabının üçüncü kısmının birinci bölümünde
kiralama konusu iktisadi kıymet için belirlenmiş esaslar çerçevesinde kiracı
tarafından amortismana ve yeniden değerlemeye tabi tutulacaktır. Ancak, 5024
sayılı kanun ile enflasyon düzeltmesi yürürlüğe girdiğinden yeniden değerleme
müessesi ortadan kalkmıştır.
Â
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
260 Haklar Hs. |
 XXX |
 |
698 Enflasyon Düzeltme Hs. |
 |
XXX |
Yıl sonu enflasyon düzeltmesi |
 Â
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
698 Enflasyon Düzeltme Hs. |
XXX |
 |
268 BirikmiÅŸ Amortismanlar Hs. |
 |
XXX |
Yıl sonu enflasyon düzeltmesi |
Â
Enflasyon düzeltme hesabı bazı
uygulamalarda kullanılmayabilir. Eğer varlık yıllık enflasyon oranından önemsenmeyecek
değerde etkileniyorsa 698 Enflasyon Düzeltme Hesabı kullanılmayabilir.
Â
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
770 Genel Yönetim Giderleri Hs. |
 XXX |
 |
268 BirikmiÅŸ Amortismanlar Hs. |
 |
XXX |
Yıl sonunda amortisman ayrılması |
Â
TMS’ye göre: Kiracı dönem sonun dönemsellik
kavramını izlemek için gereken devri yapıp, yıl sonu amortisman işlemlerini de
aşağıdaki gibi izleyecektir.
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
401 Finansal Kiralama İşlemlerinden Doğan Borçlar |
 XXX |
 |
302 Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyeti |
 XXX |
 |
301 Finansal Kiralama İşlemlerinden Doğan Borçlar |
 XXX |
 |
402 ErtelenmiÅŸ Finansal Kiralama
Borçlanma Maliyetleri |
 |
 XXX |
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
730 Genel Ãœretim Giderleri Hs. |
XXX |
 |
268 BirikmiÅŸ Amortismanlar Hs. |
 |
XXX |
Amortisman kaydı |
  Â
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
770 Genel Yönetim Giderleri Hs. |
XXX |
 |
257 BirikmiÅŸ Amortismanlar Hs. |
 |
XXX |
Yıl sonunda amortisman kaydı |
Â
268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı VUK'a göre uygulamalarda kullanılsa da
TMS içinde kullanılabilir ya da alternatif olarak 257 Birikmiş Amortismanlar
Hesabı da kullanılabilir.
Â
Kira süresinin sonunda varlığın devir
alınması:
Â
VUK'a göre: Finansal kiralama, VUK çerçevesinde yapılan sözleşmede belirtilen bedel
üzerinden kiracı varlığı devir alacaktır. Bu işlemi ise aşağıdaki kayıtlarda
izlenecektir:
Â
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
268 BirikmiÅŸ Amortismanlar Hs. |
XXX |
 |
260 Haklar Hs. |
 |
XXX |
Kira süresi biten varlıklar |
Â
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
253 Tesis Makine ve Cihazlar Hs. |
 XXX |
 |
191 Ä°ndirilecek Kdv. Hs. |
 XXX |
 |
102 Bankalar Hs. |
 |
 XXX |
Fatura ile varlık alımı |
Â
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
268 BirikmiÅŸ Amortismanlar Hs. |
XXX |
 |
253 Tesis Makine ve Cihazlar Hs. |
 |
XXX |
Kira süresi biten varlıklar |
  Â
 |
B |
A |
/ |
 |
 |
253 Tesis Makine ve Cihazlar Hs. |
 XXX |
 |
191 Ä°ndirilecek Kdv. Hs. |
 XXX |
 |
102 Bankalar Hs. |
 |
 XXX |
Fatura ile varlık alımı |
Sözleşmeye konu olan varlığın TMS'ye göre 260 Haklar Hesabında
izlenilmemesinden dolayı 253 Tesis Makine ve Cihazlar Hesabı kullanılacaktır. (Varlığın
Tesis Makine ya da Cihaz olduğu ön görülmüştür.)