Çalışanın haftalık
izninin ne kadar olacağı her zaman sıkça sorulan sorulardan biri olmuştur. Haftalık
izin aslında işveren tarafından belirlenen 7 gün içerisinde kesintisiz
yapılan 24 saatlik bir tatildir. Haftalık izin genellikle Pazar günü
yapılması gerekiyormuşçasına bir kanı vardır. Fakat haftalık izin farklı
günlerde olabilir. Bu husus açıklayan makale aşağıdaki gibidir.
İşçilerin yedi günlük zaman dilimi içinde bir gün kesintisiz dinlendirilmeleri
hukuken zorunludur.
Hafta tatili çalışan için bir hak olduğu
kadar, işçinin dinlenmesini sağladığından iş sağlığı ve güvenliğinin
sağlanmasında da önemli bir araçtır. İşçinin talebi veya onayı olması halinde
dahi bu haktan vazgeçilememekte, işveren fazla ücret ödediğini belirterek
yaptırımlardan kaçamamaktadır.
Ara Dinlenmesi
Günlük
çalışma süresinin içinde işçilere dinlemeleri ve yemek, içmek gibi
ihtiyaçlarını giderebilmeleri için ara dinlenmesinin verilmesi zorunludur.
Yasada ara
dinlemelerinin süresi günlük çalışma sürelerine göre belirlenmiştir.
- Dört saat veya daha kısa süreli işlerde on beş
dakika,
- Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar
süreli işlerden yarım saat,
- Yedi buçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat
ara dinlenmesi verilir.
Bu
dinlenme süreleri en az olup aralıksız verilir. Ancak iklim, mevsim, o yerdeki
gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak toplu iş sözleşmeleri veya iş
akitleri ile bu süreler aralı olarak kullandırılabilir. Ara dinlenmeleri
çalışma süresinden sayılmaz. Ancak sözleşmelerle ara dinlemelerinin çalışma
süresinden sayılacağı kabul edilir.
Aynı Gün Olmayabilir
Hafta tatilinin
devamlı şekilde aynı günde kullanılması bir zorunluluk değildir. İşveren işin gereğine göre hafta tatilinin
günü değiştirme hakkına sahiptir. Fakat burada dikkat edilmesi gereken en
önemli husus, iki hafta tatili arasında en fazla altı gün olmasıdır.
Dolayısıyla, değişiklik yapılırken hafta tatilinin öne çekilerek değiştirilmesi
gerekmektedir. Kanun yedi günlük bir zaman diliminde en az 24 saat dinlenmeyi
aradığından, iki hafta tatili arasında yedi veya daha uzun bir sürenin olması,
hafta tatilinin kullandırılmadığı anlamına gelecektir. Bu konuyla bağlantılı
bir Yargıtay kararında, çalışana hafta tatili karşılığında ilerleyen günlerde
izin verilmesinin hafta tatilinin kullandırıldığı anlamına gelmeyeceği açıkça
vurgulanmıştır.
Hafta tatili hangi gün?
İşçiler arasındaki genel inanış, işçinin hafta
tatilinin pazar günü olduğu yönündedir. Halbuki böyle bir zorunluluk
bulunmamaktadır. İşçiye, 6 günlük çalışması sonucunda 24 saat kesintisiz izin
verildikten sonra, bunun hangi gün olduğunun önemi yoktur. Hafta içi bir gün de hafta tatili
kullandırılabilir. Önemli olan, işçiye hafta tatili hakkının 7 günlük
zaman dilimi içinde kullandırılmış olmasıdır.
Denkleştirme Nasıl Yapılır?
İş yerinde denkleştirme uygulaması mevcutsa hafta
tatilinin yoğunlaştırılmış iş haftalarından sonra diğer haftalarda
kullandırılması yoluyla denkleştirilmesi mümkün değildir. Denkleştirme halinde
hafta tatili kullandırılmadan çalışan işçiye hafta tatili için doğrudan fazla
çalışma ücreti ödenmesi gerekmektedir.
1 SAAT DAHİ ÇALIŞILMIŞ OLSA TAM
SÜRE GİBİ KABUL EDİLİR
Hafta tatilindeki çalışmanın ücreti doğrudan
fazla çalışma olarak kabul edilir. Dolayısıyla, işçi haftanın önceki günlerinde
45 saati tamamlasa da hafta tatilinde yapılan çalışma ücretinin normal saatlik ücrete göre yüzde 50 zamlı ödenmeli.
İşçinin hafta tatilinde çalıştığı süre de fark etmemekte, hafta tatilinde bir
saat dahi çalışılmış olsa da tam gün çalışılmış gibi hesaba katılmaktadır.
Yargıtay da yakın tarihli bir kararında; “bilirkişi raporunda kişinin, hafta
tatili ve genel tatil günlerinde çalıştığı saat üzerinden hafta tatili ve genel
tatil ücreti alacaklarının hesaplandığını, oysa hafta tatilindeki çalışmanın o
günün yevmiyesinin 1,5 katı olarak
hesaplanması gerektiğini” açıkça belirtmiştir. Bununla birlikte hafta
tatilindeki çalışma 7,5 saati aşmışsa, aşan kısım için ayrıca fazla çalışma
ücreti ödenmesi gerekmektedir.
Hafta tatilinde yapılan çalışmanın ücreti doğrudan fazla çalışma olarak kabul
edilmektedir. Dolayısıyla, işçi haftanın önceki günlerinde 45 saati
tamamlamamış olsa da hafta tatilinde yapılan çalışma ücretinin normal saatlik ücrete göre yüzde
elli zamlı ödenmesi gerekmektedir.
İşçinin hafta tatilinde çalıştığı süre de fark etmemekte, hafta tatilinde bir
saat dahi çalışılmış olsa da tam gün çalışılmış gibi hesaba katılmaktadır.
Yargıtay da yakın tarihli bir kararında; “bilirkişi raporunda kişinin, hafta
tatili ve genel tatil günlerinde çalıştığı saat üzerinden hafta tatili ve
genel tatil ücreti alacaklarının
hesaplandığını, oysa hafta tatilindeki çalışmanın o günün yevmiyesinin 1.5 katı
olarak hesaplanması gerektiğini” açıkça belirtmiştir. Bununla birlikte hafta
tatilindeki çalışma 7.5 saati aşmışsa, aşan kısım için ayrıca fazla çalışma
ücreti ödenmesi gerekmektedir.
ÇALIŞMAKSIZIN ÜCRETE HAK
KAZANILIR
İşçinin hafta tatilinde dinlendirilmesi ve çalışmaksızın ücrete hak kazanması
gerekmektedir. Bu nedenle hafta tatilinde çalışmayan işçiye çalışmaksızın ücret
ödenmesi zorunludur. Hafta tatili ücreti işçinin çıplak bir günlük ücretidir.
İşçi saat ücretiyle çalışıyorsa hafta tatili ücreti işçinin 7.5 saatlik ücreti
kadardır.
Fakat işçinin ücreti aylık maktu bir tutar olarak belirlenmişse, işçinin hafta
tatili ücreti bu ücretin içinde yer aldığından ayrıca hesaplanarak işçiye
ödenmemektedir. İşçinin raporlu olması halinde hafta tatili ücreti Sosyal
Güvenlik Kurumu tarafından ödenmektedir.
(Milliyet Gazetesi | 14.10.2019)