İŞLETME KAYITLARININ DÜZELTİLMESİNE YÖNELİK TÜM MUHASEBE KAYITLARI

7440 sayılı kanunla beraber gündemimize giren, 'işletme kayıtlarının düzeltilmesi nedir, kimler işletme kayıtlarını düzeltebilir, hangi kayıtlarda düzeltme yapılabilir, muhasebe kayıtları nasıl düzenlenir…' gibi işletme kayıtlarının düzeltilmesine ait birçok soruya ait cevabı bu yazıda okuyabilirsiniz.

İŞLETME KAYITLARININ DÜZELTİLMESİ NEDİR?

Genel itibariyle, işletme fiilen mevcut olan fakat kaydi olarak görünmeyen ya da kaydi olarak görünen fakat fiilen mevcut olmayan varlıkların düzeltilmesi işlemine denmektedir.

İŞLETME BULUNAN KIYMETLER HANGİ BEDELLER ÜZERİNDEN KAYITLARA ALINACAKTIR?

Fiilen mevcut olan Fakat Kayıtlarda Bulunmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar Rayiç Bedeller üzerinden aktife alınır.

Rayiç bedel nedir?

Genel anlamıyla, alınacak veya satılacak bir malın güncel değeridir.

BA BEYANNAMESİ VERİLECEKMİDİR?

Beyan edilen kıymetler rayiç bedelleri üzerinden BA formu vermek zorunda bulunanlar tarafından beyan edilmesi icap etmektedir.

BA FORMU NASIL DÜZENLENİR?

BA formuna bildirilen kıymetler için aşağıdaki bilgilerin yazılması gerekmektedir.

İŞLETMEDE VAR OLUP KAYITLARDA OLMAYAN STOKLARIN BİLDİRİMİNE AİT MUHASEBE KAYITLARI NASILDIR?

Örnek; (ABC) A.Ş. üretim işletmesi olup (150- İlk Madde ve Malzeme Hs.) işletmesinde fiilen bulunan fakat kayıtlarda yer almayan 200.000 TL değerindeki emtiaya (KDV oranı ) ilişkin envanter listesini hazırlamış, beyan etmiştir. Yapılması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir;

(KDV Tutarı; 200.000 * 0,09 = 18.000)

Kayıt-1; Kayda Alınan Emtia Kaydı

--------------------------------- 25/04/2023--------------------------------

150 İlk Madde ve Malzeme Giderleri Hs. 200.000

191 İndirilecek KDV Hs.                            18.000

           525 Kayda Alınan Emtia Özel Karşılıklar Hs. 200.000
                  (7440 Sy. Kan. 6/1 Mad)

           360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs.                  18.000       

--------------------------------------/-----------------------------------------

İŞLETMEDE VAR OLUP KAYITLARDA OLMAYAN İKTİSADİ KIYMETLERİN BİLDİRİMİNE AİT MUHASEBE KAYITLARI NASILDIR?

Örnek; (D) A.Ş. işletmesinde fiilen bulunan fakat kayıtlarda yer almayan 100.000 TL değerindeki demirbaşa (KDV oranı ) ilişkin envanter listesini hazırlamış, beyan etmiştir. Yapılması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir;

(KDV Tutarı; 100.000 * 0,09 = 9.000)

Kayıt-1; Kayda Alınan Demirbaş Kaydı

--------------------------------- 25/04/2023--------------------------------

255 Demirbaşlar Hs.                                   100.000

689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hs.  9.000

   526 Demirbaş Makine ve Teçhizat Özel Kar. Hs.      100.000
   (7440 Sy. Kan. 6/1 Mad)

   360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs.                              9.000       

--------------------------------------/-----------------------------------------

Kayıt-2; Kanunen Kabul Edilmeyen Giderlerin Nazım Hesaplarda İzlenmesi

--------------------------------- 25/04/2023--------------------------------

950 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler Hs.  9.000

               951 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler Hs.  9.000

---------------------------------------/-----------------------------------------

30.07.2023 Tarihinde (D) A.Ş. Söz Konusu İktisadi Kıymeti Satmıştır.

--------------------------------- 30/07/2023--------------------------------

526 Demirbaş Makine ve Teçhizat Özel Kar. Hs. 100.000
(7440 Sy. Kan. 6/1 Mad)

                          257 Birikmiş Amortismanlar Hs.        100.000

--------------------------------------/-----------------------------------------

Not; Yukarıdaki İktisadi Kıymet 31.12.2023 Tarihinden Önce Satılmaz İse 31.12.2023 Tarihinde Yukarıdaki Kaydın Yapılması Gerekmektedir.

30.07.2023 Tarihinde İktisadi Kıymeti KDV Hariç 200.000 TL Bedelle Satılmıştır. ()

--------------------------------- 30/07/2023--------------------------------

102 Bankalar Hs.                         236.000

257 Birikmiş Amortismanlar Hs.   100.000

             255 Demirbaşlar Hs.                                    100.000

             391 Hesaplanan KDV Hs.                              36.000

             679 Diğer Ola. Gel. Ve Kar. Hs.                   200.000

--------------------------------------/-----------------------------------------

İŞLETME BULUNMAYAN KIYMETLER HANGİ BEDELLER ÜZERİNDEN KAYITLARDAN ÇIKARILABİLCEKTİR?

İşletme kayıtlarında mevcut olduğu halde Fiilen Yer Almayan,

• Stok için; Aynı Nev’iden Emtialara İlişkin Cari Yıl Kayıtlarına Göre Tespit Edilen Gayrisafi Kâr Oranı Üzerinden,
• Makine, teçhizat ve demirbaşlar için kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek Rayiç Bedeller (alım satım gününde gerçek bedeli) üzerinden,

fatura düzenlemek ve vergisel yükümlülükler yerine getirmek suretiyle kayıtlarından çıkarabileceklerdir

İŞLETME BULUNMAYAN KIYMETLER İÇİN BELGE DÜZENİ NASILDIR?

Fatura alıcı kısmına “Muhtelif Alıcılar (7440 sayılı Kanunun 6/2 maddesi çerçevesinde düzenlenmiştir)” yazılacaktır.

BS BEYANNAMESİ VERİLECEKMİDİR?

İşletme kayıtlarında yer alan fakat fiilen bulunmayan kıymetler için BS formu vermek zorunda bulunanlar tarafından beyan edilmesi icap etmektedir.

BS FORMU NASIL DÜZENLENİR?

BS formunda bildirilen kıymet için aşağıdaki bilgilerin yazılması gerekmektedir.

BEYANNAMEDE NASIL GÖSTERİLİR?

1 No.lu KDV Beyannamesinin “ Matrah ” kulakçığında “ 7440 Sayılı Kanunun (6/2-a) Maddesi Kapsamındaki Bildirim ” tablosuna kayıt yapılarak beyan yapılır.

KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMEDE BULUNMAYAN EMTİALARIN BİLDİRİMİNE AİT MUHASEBE KAYITLARI NASILDIR?

Öncelikle durum mükellef tarafından, gerçeğe uygun olarak tespit edilecektir. Fiilen bulunmayan kıymet nedeniyle aktifte artışı olan hesap hangisi ise bu hesaba kayıt edilmesi gerekir.

- Artış tespit edilemez ise 689 Hs. (KKEG)

Aktif hesaplarında artış tespiti sağlanamaz ise “ 689 – Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar “ (KKEG) ayrıca yine KKEG olarak nazım hesaplarda izlenmesi gerekmektedir.

Örnek; (Y) A.Ş. işletmesinde kayıtlarda bulunan işletmesinde fiilen var olmayan 1.000 adet mamul bulunmaktadır. Mamul maliyeti adet başına 20 TL’dir. Karlılık Oranı ise %20’dir.

Maliyet Bedeli; 1.000 x 20 = 20.000 TL

Karlılık Oranı; 20.000 x 0,20=4.000 TL

Satış Tutarı; 20.000 + 4.000 = 24.000 TL

KDV oranı () = 24.000 x 0,18 =4.320 TL

Not; Aktifte artış sağlanan hesap bulunamamıştır.

Kayıt-1; Kayıtlardan Çıkarılan Emtia Muhasebe Kaydı

--------------------------------- 25/04/2023--------------------------------

689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hs.   28.320

                          600 Yurtiçi Satışlar Hs.                     24.000
                          (7440 Sy. Kan. 6/2 Mad)

                          391 Hesaplanan KDV Hs.                  4.320

-----------------------------------/-------------------------------------

Kayıt-2; Kanunen Kabul Edilmeyen Giderlerin Nazım Hesaplarda İzlenmesi

--------------------------------- 25/04/2023--------------------------------

950 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler Hs.  28.320

           951 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler Hs.     28.320       

--------------------------------------/-----------------------------------------

Not; Yukarıdaki işletme aktif hesaplardaki artışı tespit edebilse idi, gerçeğe uygun olarak 689-Hs yerine kasa, bankalar, alınan çekler, alıcılar veya alacak senetleri hesaplarından biri kullanılabilecektir.