Hak Ehliyeti ve Fiil Ehliyeti Nedir ?

EHLİYET AÇISINDAN KİŞİLERİN SINIFLANDIRILMASI

Hak Ehliyeti: İnsanın sağ ve tam doğmak şartıyla hak ve borç sahibi olabilme iktidarıdır. İnsanlar tam ve sağ doğmak kaydıyla anne karnına düştüğü andan itibaren hak ehliyeti kazanılır. İnsanlar hak ehliyetinden vazgeçemezler. Hakların kazanılmasını ifade eder.

Fiil Ehliyeti: Kişinin bizzat fiil ve işlemleriyle lehine haklar, aleyhine ise borçlar oluşturabilme yeteneğidir. Aktif bir ehliyettir. Hakların kullanılmasını ifade eder.

Şartları:

1-      Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak: Kişinin davranış ve işlemlerinin neden sonuç

ilişkisini bilebilme ve etkilerini önceden görebilme yeteneğidir. (12 yaş ve üstü)

2- Ergin Olmak: Kanunda belirtilen yaş sınırını atlamaktır. Buna yasal erginlik denir.

Ergin olma halleri;

a) Yasal Erginlik: Kişilerin 18 yaşını doldurması halinde kazanılan erginliktir.

 b) Evlilik Yoluyla Erginlik: 17 yaşını doldurmuş kişilerin anne ve babalarının izniyle evlenmeleri halinde. (Mahkeme kararı gerekmez)

c) Zorunlu Evlilik Yoluyla Erginlik: 16 yaşını doldurmuş olanların mecburiyet karşısında evlenmeleri halinde. (Mahkeme kararı gerekli)

d) Yargı Yoluyla Erginlik: 15 yaşını doldurmuş kişilerin anne ve babanın istemesi ile mahkeme kararı ile ergin olmaları. (Yaşın büyütülmesi)

3-Kısıtlı Olmamak: Kısıtlılık; Bir kimsenin medeni kullanma yetkisinin (Fiil ehliyetinin) mahkeme tarafından kaldırılmasıdır. Kısıtlılık hali mahkeme kararı ile olur.

Kısıtlılık Halleri

• Akıl hastalığı ve akıl zayıflığı

• Savurganlık

• Alkol ve uyuşturucu bağımlılığı

• Kötü yaşam koşulları

• Kötü yönetim

• Bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkum olma durumu

Tam Ehliyetliler:

• Ayırt etme gücüne sahip (12 yaş üstü),

• Ergin,

• Fiil Ehliyetine sahip,

• Kısıtlı olmayan kişilerdir. (Yaptıkları hukuki tüm işlemleri geçerlidir ve cezai sorumluluğu vardır.)

Sınırlı Ehliyetliler:

• Ergin,

• Ayırt etme gücüne sahip (12 yaş üstü),

 • Kısıtlı olmayan,

• Fiil Ehliyetine sahip,

• Kendilerine yasal danışman tayin edilmiş kimselerdir. (Kendi işlerini göremeyecek durumda; hasta, yaşlı, bakıma muhtaç, evli kişiler) Cezai sorumluluğu vardır

Tam Ehliyetsizler:

• Ayırt etme gücü yok (12 yaş altı)

• Ergin değil

• Kısıtlı

• Fiil ehliyeti olmayanlardır. (Yaptıkları hukuki işlemler butlan ve geçersizdir. Hiç bir zaman geçerli olmaz) Cezai sorumlulukları yoktur.

Sınırlı Ehliyetsizler:

• Ayırt etme gücüne sahip, ergin olmayan,

• Ayırt etme gücüne sahip, ergin ama kısıtlı,

• Fiil ehliyeti olmayan kimselerdir. (Cezai sorumluluk duruma göre değişir.)